Voorzitter,
Dit debat gaat over het faillissement van zorgmoloch TSN. Een organisatie die met een agressieve overname-strategie binnen enkele jaren bijna eenderde van alle thuishulpen in dienst wist te krijgen. Daarbij ook niet schuwde om tegen heel lage, vaak té lage, tarieven bij aanbestedingen in te schrijven. Totdat het in maart misging en een faillissement onafwendbaar bleek. De afgelopen maanden betekende voor veel mensen die van TSN huishoudelijke hulp kregen en de medewerkers van TSN een periode van grote onzekerheid. Je zal maar thuishulp zijn en je afvragen of je je baan wel kan behouden of bij welke andere thuiszorgorganisatie je in dienst komt. Je zal maar hulp nodig hebben en je afvragen of je die nog wel krijgt. Die onzekerheid betekende voor veel mensen een drama. Het is daarom goed dat we er nu over debatteren. Overigens een debat dat niet alleen hier in de Kamer moet plaatsvinden, maar vooral ook in alle gemeenteraden. Gemeenten zijn immers verantwoordelijk voor het inkopen en regelen van huishoudelijke hulp. Ik weet dat dat debat daar ook volop plaatsvindt.
Voor de PvdA stond de afgelopen maanden voorop dat mensen die huishoudelijke hulp nodig hebben dat ook bleven krijgen. Er mocht geen gat ontstaan in de hulpverlening. Daarnaast wilden we dat de bestaande koppeltjes tussen thuishulp en client, en de bestaande arbeidsvoorwaarden zoveel mogelijk in stand bleven. Daarover heeft de PvdA ook samen met de SP eerder een motie ingediend. De afgelopen tijd is er door gemeenten, thuishulpen, andere thuiszorgaanbieders en de staatssecretaris ongelofelijk veel energie gestoken in het regelen van het voorzetten van hulp. Daar waren soms acties van de vakbonden voor nodig of aansporingen van de staatssecretaris. Maar ik vind het eerlijk gezegd best knap dat in zo’n korte en hectische periode de huishoudelijke hulp door bleef gaan en in veel gevallen ook de bestaande koppeltjes en arbeidsvoorwaarden in stand bleven.
Alhoewel het faillissement van TSN voor alle betrokkenen een drama is, is TSN ook wel het symbool geworden van hoe we het niet willen. Een moloch met bijbehorende overhead.
Je ziet nu echter ook ruimte voor alternatieven. Kleinschaliger, minder overhead en dichter bij mensen. Ik denk natuurlijk aan de stichting Familiehulp van Jos de Blok die met kleinschalige zelfsturende teams veel ruimte biedt aan thuishulpen en cliënten. Ik denk aan de kleinere regionaal gewortelde zorgaanbieders die veel thuishulpen hebben overgenomen. Ik denk ook aan de werknemerscoöperaties die nu ontstaan zoals in Apeldoorn. Thuishulpen regelen het daar gewoon zélf. Zonder managers en dure kantoren. Allemaal voorbeelden hoe het ook kan. Sterker nog, hoe het zou moeten! Hoe gaat de staatssecretaris deze nieuwe beweging verder stimuleren?
Gisteren deed de Centrale Raad van Beroep bovendien een belangrijke uitspraak. De PvdA is blij met die uitspraak. Bij huishoudelijke hulp bestaat geen standaardaanpak. Daarom hebben wij altijd gepleit voor maatwerk. Dat is ook de kern van de WMO. In een persoonlijk gesprek moet worden gekeken waar mensen hulp bij nodig hebben. Het is goed dat de rechter dat gisteren heeft bevestigd en gemeenten op de vingers tikt die onvoldoende hulp leverden. Hoe gaat de staatssecretaris ervoor zorgen dat deze uitspraak ook praktijk wordt in alle gemeenten?
Gemeenten zullen zich ook meer bewust moeten zijn van de noodzaak om reële tarieven te betalen. Makkelijke aanbestedingen alleen op prijs leveren wellicht op de korte winst op. Op langere termijn alleen verlies. Vorig jaar is er een historisch akkoord gesloten tussen de vakbonden, gemeenten en de staatssecretaris over de toekomst van de huishoudelijk hulp. Er wordt extra geld geïnvesteerd in de thuiszorg en er komt een wettelijke regeling, een AMvB, om tot fatsoenlijke inkoop van zorg te komen. Er wordt geregeld dat er niet alleen maar ingekocht mag worden op de laagste prijs, maar dat ook de kwaliteit gewaarborgd moet zijn. De CAO moet worden nageleefd en arbeidsvoorwaarden gerespecteerd. Eigenlijk zo logisch als wat. Hoe staat het met deze AMvB? Ik lees dat sommige gemeenten nogal sputteren. Is de AMvB op tijd klaar voor het inkoopproces van 2017?
Ik rond af. Ik hoop dat we met het faillissement van TSN ook afscheid nemen van een symbool hoe we zorg niet georganiseerd willen zien. Dat we ruimte bieden voor kleinschalige alternatieven, met ruimte voor thuishulpen zélf. Dat gemeenten snappen dat daarvoor een faire prijs moet worden betaald. Dat er een goed gesprek met mensen wordt gevoerd welke hulp nodig is.
RT